สงกรานต์ไทย กับ เสื้อลายดอก

ที่มารูป : https://www.thaihealth.or.th/Content/41494-สตช.แนะใส่ชุดไทยลายดอกสาดน้ำสงกรานต์.html

สงกรานต์ไทย กับ เสื้อลายดอก

เมื่อเทศกาลสงกรานต์เวียนมา มีหลายอย่างที่คนไทยอย่างเรานึกถึง เริ่มตั้งแต่วันหยุดยาว การอยู่ร่วมกับสมาชิกครอบครัว การเล่นสาดน้ำให้ชื่นใจ ข้าวแช่เย็นๆ หอมๆอร่อยๆ และที่ขาดไม่ได้ก็คือ “เสื้อลายดอก” ตัวใหม่

ทำไมสงกรานต์ต้องสวมเสื้อลายดอก คำถามนี้ผุดขึ้นในใจ เพราะจะว่าไปก็ไม่เคยมีระบุในตำราเรียนมาก่อน ฟังจากผู้ใหญ่ก็รู้แค่ว่า เทศกาลสงกรานต์ ควรสวมใส่เสื้อผ้าใหม่เพื่อเป็นมงคล แต่ก็ไม่มีใครระบุว่าต้องเป็นเสื้อลายดอก

ประเด็นเรื่องเสื้อลายดอกกับความเป็นไทยนี้ เคยกลายเป็นเรื่องถกเถียงในเชิงวัฒนธรรมมาแล้ว ด้วยว่ามีการวิพากษ์จากนักประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ว่าเสื้อลายดอกนั้นไม่เคยมีมาก่อนในวัฒนธรรมไทย และยังได้กล่าวอีกว่า ลักษณะเสื้อคอกลมนั้น เป็นการรับเอาวัฒนธรรมจากที่อื่นเช่น อินเดีย และ จีน มาใช้ ส่วนเสื้อลายดอก ก็เป็นแบบประเพณีตะวันตก เช่น เสื้อฮาวายจากสหรัฐ ดังนั้นเสื้อลายดอกคอกลมที่นิยมสวมในวันสงกรานต์ ย่อมไม่ใช่วัฒนธรรมดั้งเดิมของชาติไทยเป็นแน่

หากย้อนไปในอดีต บุคคลสำคัญผู้หนึ่งที่สวมเสื้อลายดอก คือ เอลวิส เพรสลีย์ มีข้อสันนิษฐานว่าเสื้อลายดอกของไทย ได้รับอิทธิพลมาจากไอดอลผู้นี้ ซึ่งข้อมูลจากพิพิธภัณฑ์สยาม เล่าว่า เสื้อฮาวายนั้น ฮิตมาจาก ภาพยนตร์ชื่อ “Blue Hawaii” ซึ่งนำแสดงโดยเอลวิส เพรสลีย์ โดยเสื้อที่ใส่เป็นเสื้อฮาวายสีแดงลายดอกสีขาว คอปก ซึ่งเสื้อคอปกลายดอกไม้ ที่เราเรียกว่า “เสื้อฮาวาย” นี้ มีจุดเริ่มต้นมาจากคนญี่ปุ่นในเกาะฮาวาย ได้นำผ้าที่ใช้ทำกิโมโน มาตัดเป็นเสื้อเชิต นั่นเอง

อีกหนึ่งข้อสันนิษฐานที่น่าสนใจคือ สมัยก่อน ย้อนไปราวต้นปี พ.ศ. 2500 นิดๆ ที่กรุงเทพฯจะมีการจัดงานรื่นเริง มีการประกวดนางงาม เรียกว่า งาน “เมษาฮาวาย” ซึ่งสมัยนั้น นิยมใส่ชุดฮาวายในฤดูร้อนทั้งชายหญิง (สันนิษฐานว่าเป็นอิทธิพลจากเอลวิส เช่นกัน ) นางงามที่ประกวดในงานนี้ก็จะสวมใส่ชุดลายดอกทั้งตัว นั่นอาจเป็นจุดเริ่มต้นของการสวมใส่เสื้อลายดอกในวันสงกรานต์มาจนวันนี้ก็เป็นได้

ส่วนการคลี่คลายเสื้อลายดอกจากทรงฮาวาย กลายมาเป็น เสื้อคอกลมลายดอกนั้น ข้อมูลจาก พิพิธภัณฑ์สยาม เล่าว่า เป็นการผสมผสานระหว่างเสื้อฮาวายที่เอลวิสเพรสลี่สวมใส่ กับ เสื้อคอกลมที่คณะลำตัดนิยมสวมใส่ นั่นเอง

เรื่องที่เล่ามาให้ฟังก็เป็นเพียงที่ฉันค้นหาข้อมูลมาปะติดปะต่อ แต่ถึงอย่างนั้นเราก็ต้องยอมรับกันว่า ทุกวันนี้พอถึงเทศกาลสงกรานต์ เสื้อผ้าลายดอกจะวางขายกันเพียบ ให้เลือกซื้อหามาใส่รับเทศกาลปีใหม่ไทยตามใจชอบ แต่ความน่าสนใจยังไม่จบลงเท่านั้น เพราะปัจจุบันบางจังหวัดก็พยายามสร้างอัตลักษณ์ให้กับท้องถิ่นของตน จึงได้ออกแบบนำดอกไม้ประจำจังหวัดมาทำเป็นเสื้อลายดอกกันด้วย เช่น จังหวัดปราจีนบุรี มีเสื้อผ้าพื้นสีเหลือง พิมพ์ลายดอกปีบ ซึ่งเป็นดอกไม้ประจำจังหวัดเขา ส่วนจังหวัดร้อยเอ็ด มีเสื้อลายดอกอินทนิลบก ทำจากลายผ้าบาติค บนพื้นผ้าสีม่วง ส่วนจังหวัดระนองก็มีเสื้อลายดอกเอื้องเงินหลวง หรือเรียกอีกชื่อว่า ดอกโกมาซุม เป็นต้น

เล่ามาถึงตรงนี้ คนเขียนก็เพิ่งนึกขึ้นมาได้ว่า ยังไม่มีเสื้อลายดอกใส่รับวันสงกรานต์ปีนี้เลย ว่าแล้วคงต้องไปสอยมาสวมสักตัวจะได้เข้ากับเทศกาล อย่างไรก็ขอให้คุณผู้อ่านทุกคนมีความสุขกับเทศกาลปีใหม่ไทยปีนี้กันทุกคนนะครับ